ASR WORSTELT MET WOEKERPOLIS, GREENWASHT HARD MET VERHAAL OVER WAPENS

Zo! Komt die tekst van Rapper Sticks over wapenhandel en clusterbommen even binnen. ASR maakt eigenhandig een einde aan de wapenindustrie, met een boos kijkende ’rapper’. Alle Nederlandse rappers zijn stakkers, leer eens normaal Nederlands. Maar dat terzijde. Wanda de Kanter maakte vervolgens eens soortgelijk filmpje over de tabaksindustrie. Verzekeringspremies, zeker voor een zorgverzekering, zouden niet langer in de aandelen van deze takken van sport belegd mogen worden geïnvesteerd, 'om ze te steunen'. Wel in ’groene energie en nieuwe medicijnen’.

Klinkt mooi, maar de boze grote-mensenwereld steekt anders in elkaar. Kort gezegd investeert een verzekeraar helemaal niet direct in, bijvoorbeeld, een wapenfabrikant. Die heeft misschien wel een eeuw geleden een aandeel uitgegeven op de zogeheten primaire markt, waar bedrijven en investeerders elkaar vinden. De laatsten kunnen hun aandelen op de secundaire markt weer verkopen aan anderen, een belangrijke reden om in eerste instantie in een bedrijf te investeren: er moet een uitgang zijn. Op Beursplein 5 bijvoorbeeld worden er enkel tweedehands aandelen verkocht. Een wapenfabrikant heeft dus helemaal geen contact met beleggers op de secundaire markt (zoals ASR) en voelt dus ook helemaal niets van een boycot door hen. Het verband is er simpelweg niet. Daarom is het een makkelijke claim om te maken, voor een een verzekeraar, dat ze wapenbedrijven links laten liggen. Het is een symbolische actie die de aandacht weghaalt van echte issues. We nemen Textron en clusterbommen verder als illustratie.

Textron is een Amerikaans bedrijf dat omstreden clusterbommenmaakt. Dat zijn wapens die boven het slagveld uiteenspatten in meerdere kleine bommetjes, zodat met een enkele druk op de knop een complete woonwijk plat kan worden gelegd. Rostec uit Rusland maakt ze ook, hier worden ze in Damascus getest. Het zijn dus zeker niet alleen de Amerikanen. De wapens zijn omstreden, omdat de submunitie vaak niet afgaat en in het gras kan blijven liggen. Ook is een clusterbom door de doelstelling om een groot gebied te bestrijken per definitie onnauwkeurig, met veel ’collateral damage’ als gevolg. Die laatste term is een eufemisme voor een achtjarig meisje met een pop in de hand die tijdens een gewapend conflict op de verkeerde plek staat, of jaren later bij het spelen op een blindganger trapt. Niet klikken als u nog moet eten. Maar de wens tot een boycot is meer dan begrijpelijk, tot hier is er niets aan de hand.

Clean Area Weapon
Textron beloofde in 2016 de productie van deze munitie te staken, maar de clean area weapons zijn nog gewoon te koop. Ze heten alleen anders. Slim. We laten ASR op dit bedrijf los, om het met een fijne boycot op het aandeel te treffen. Wat gebeurt er dan?

Eerst wat meer over de edele kunst van het boekhouden. Het eigen vermogen (equity) op de balans van een beursgenoteerde vennootschap (zoals ASR) bestaat uit aandelenkapitaal (share capital), de agioreserve (share premium) en ingehouden winst (retained earnings). We lopen ze kort door. Het aandelenkapitaal ontstaat bij de oprichting van het bedrijf. ASR is in 1720 begonnen en heeft in de eeuwen erna regelmatig nieuwe aandelen met stemrecht uitgegeven. Als u nu in de verzekeraar wil investeren, kunt u dus de positie in een eeuwenoud aandeel van een willekeurige andere belegger overnemen. De prijs die u afspreekt, vormt de koers van het aandeel op dat moment: de secundaire markt, dus.

Wie later wel direct in de vennootschap wil investeren, springt dan op een succesvolle, rijdende trein. Daarom moeten latere beleggers een bonus betalen om nog mee te mogen doen. Die wordt in de agioreserve (share premium) verwerkt. Latere investeerders betalen dus meer geld voor hetzelfde aandeel met hetzelfde stemrecht. En de ingehouden winst (retained earnings) is dat deel van in de loop van de jaren gemaakte winsten, die niet aan beleggers zijn uitgekeerd als dividend. Meestal keert een bedrijf de helft van de jaarlijkse winst uit aan de aandeelhouders, waardoor het aandeel voor spaarders een inkomstenbron voor de oude dag kan vormen. Idealiter koopt u elk jaar een plukje aandelen uit uw jaarsalaris en als u oud en grijs bent beschikt u over een grote bak met beleggingen waar elk jaar een inkomen uit vloeit. Pensioenfondsen doen dit collectief voor een grote groep aangesloten spaarders, meer is het niet.

Verwaarloosbaar
Omdat de opbouw van het aandelenkapitaal soms al eeuwen geleden begon (toen een gulden of euro veel minder waard was), is deze post op het geheel verwaarloosbaar. Op de balans van ASRgaat het dan om € 24 miljoen. Vorig jaar alleen al maakte de club een winst van € 641 miljoen, ter vergelijking. Over de jaren heen heeft ASR van alle winsten € 2,7 miljard in de winstreserve gestopt. De agioreserve, dus de pot waar latere investeerders extra in moesten storten, bedraag nu € 1 miljard. Bij bedrijven met een lange historie is het dus gebruikelijk dat de post aandelenkapitaal compleet verwaarloosbaar is.

Bij Textron is dat niet anders. Het is in 1923 opgericht en heeft een aandelenkapitaal van $ 34 miljoen. Sindsdien is er $ 5,5 miljard aan winsten opgepot. Vorig jaar werd er een recordwinst van $ 1 miljard geboekt en kan het bedrijf zijn eigen aandelen weer terugkopen, zodat de winst per aandeel toeneemt en de koers nog meer stijgt. Dat geeft extra winst voor de aandeelhouder, het primaire doel van de directie van Textron. Het uitgeven van aandelen is dus op geen enkele manier een bron van geldmiddelen om bijvoorbeeld een nieuwe wapenfabriek te bouwen. ASR kan besluiten niets met het aandeel Textron te doen, maar dat zal de directie van dat bedrijf letterlijk worst wezen, daarom reageren ze er ook niet op. De afgelopen drie jaar heeft Textron wel $ 2,2 miljard opgehaald aan leningen, via banken. Dat is waar Textron zijn middelen vandaan haalt om te investeren in de productie van wapens.

Bij een langlopende lening belt een bedrijf als Textron een specifieke zakenbank, die als lead manager optreedt. De bank organiseert een zogeheten syndicaat met andere banken en neemt ook een aantal procenten van de lening voor eigen rekening. Met het syndicaat wordt afgesproken dat de groep garandeert dat de uitgifte van de lening Textron een succes wordt. De bankiers knippen de lening op in obligaties, die vaak een rond bedrag hebben zoals $ 1.000 of 1.000.000. Die worden via de secundaire markt voor obligaties weer aan derden verkocht, net als bij aandelen. Om de een of andere redenen richt de MVO-discussie zich vooral op beleggingen in het aandeel van een Textron of een Philip Morris. Dat aandeel boycotten is een symbolische daad, omdat er dan wordt afgesproken niet met andere financiële instellingen in dat aandeel te handelen. Een bedrijf dat zelf geen verlies maakt en op korte termijn een nieuwe bommenfabriek wil bouwen, gaat gewoon naar een bank. Dankzij de lage rentes en monetaire verruiming komen die om in de liquiditeiten. Zo gaf Textron in september van dit jaar een obligatie uit met een couponrente van 3,3 procent, voor in totaal $ 300 miljoen.

Doe het met bondjes
Een simpel borrelgesprek met de eerste de beste ingevoerde bankier zal u leren dat equity, dus eigen vermogen/aandelen, geen rol meer speelt als bron van geld voor verdere investeringen (in bijvoorbeeld een bommen- of tabaksfabriek). Bankiers ’doen het nu met bondjes’, zoals ze schuldbewijzen noemen. En geld in obligaties omzetten is makkelijk, als centrale banken de markt overspoelen met letterlijk duizenden miljarden aan gratis dollars en euro’s voor diezelfde banken. Een ander groot voordeel van financiering via banken in plaats van aandelen betreft het stemrecht. Als u een aandeel Textron bezit, kunt u naar de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering en daar protesteren tegen de productie van clusterbommen. Als u genoeg anderen meekrijgt, kunt u de productie definitief stilleggen. Het is een long shot, maar in theorie zou het kunnen.

Textron treffen door niet te willen beleggen in het aandeel faalt in theorie al, maar het betrof dan toch vooral een marketingstunt en verder niet zoveel. Interessant genoeg begrijpen veel NGO’s wel degelijk dat de vork zo in de steel zit. Shell moet van clubs als Greenpeace en Follow This groener worden. Daarom kopen activisten aandelen Shell, juist om op de aandeelhoudersvergadering hun stem te kunnen laten horen. Onze eigen bretel doet daar ook aan mee, maar hij begrijpt dan ook hoe het systeem werkt. Bij sigaretten- en wapenfabrikanten kiezen activisten er vreemd genoeg echter voor om het aandeel af te straffen, met als onvermijdelijk gevolg dat ze juist geen stemrecht hebben. Voor de directie van een omstreden bedrijf is dat alleen maar fijn. Mensen die het echt goed willen doen, zouden zich daarom iets meer mogen verdiepen in hoe een beursgenoteerd bedrijf werkt. De clubs die het op Shell hebben voorzien, waaronder Greenpeace, hebben hun huiswerk duidelijk wel gedaan.

Hypocriet
ASR bereikt dus niets met de boycot van aandelen. Sterker nog, de stelling dat er niet in legergroen wordt belegd is heel hypocriet. Goldman Sachs regelt de ’bondjes’ van Textron en in dat eerste bedrijf investeert ASR gewoon. Maar dat laten we even. Geen legergroen, wel groene energie. Hoe zit dat? ASR is voor € 5 miljoen in 'Social Impact Ventures’ gestapt. Dat laat 50-plussers in elektrische taxi’s rijden. Helemaal leuk, oprecht. Maar is € 5 miljoen veel geld? Het balanstotaal van ASR bedraagt ruim € 50 miljard. Het grootste deel bestaat uit tijdelijke beleggingen (available for sale). Dat zijn aandelen en obligaties die ASR inslaat om dividend en rente te trekken en die later tegen - hopelijk - een hogere koers op de secundaire markt worden verkocht. Er is een duidelijke voorkeur voor ’Fixed income’, dat zijn obligaties van landen en bedrijven.

Een ’listed equity’ is een belegging die via een beurs direct verkocht kan worden, zoals hierboven besproken: een ’unlisted equity’ betreft een directe deelname in een specifiek groen bedrijf, zoals die in de genoemde groene taxi’s. In totaal investeert ASR € 64 miljoen in deze specifieke doeleinden. Dat is een tiende van een procent van het balanstotaal: een op duizend. Dat rechtvaardigt de claim dat er niet in legergroen, maar wel in groene energie wordt geïnvesteerd. Die groene beleggingen maken wel een verlies van € 6 miljoen per jaar. Misschien moeten we dat bedrag dan maar zien als de maatschappelijke bijdrage van ASR. Grappig genoeg is het daarmee even sociaal als Textron.

Daarom: een verzekeraar heeft het maar moeilijk, helemaal als er zorgproducten (?!) worden verkocht. Klanten zijn terecht argwanend naar de financiële sector. Want ook ASR heeft boter op zijn hoofd, als het om de verkoop van woekerpolissen gaat. Daarom moet de verzekeraar zichzelf greenwashen, met een theoretisch onjuist verhaal over beleggen in wapens en daarnaast een minuscuul belegginkje van een tiende procent in iets groens. Trap er niet in.

Halve heilige
Als een instelling het meent, dan boycotten ze geen aandeel als dat van Textron, maar obligaties van landen die wapens bij deze bedrijven kopen (waaronder Nederland), alle diensten van banken die er leningen voor plaatsen (zoals Goldman Sachs, ABN Amro en ING) en investeren ze wél een significant deel van de balans in duurzame bedrijven, in plaats van een tiende van een cent op een euro. Doe het goed of doe het niet. Bent u daar niet toe bereid? Maakt u dan ook geen reclames waarin u zichzelf wegzet als halve heilige. Het irriteert, door de opzichtigheid.

ASR is de kans geboden om hier te reageren; daar hebben ze geen gebruik van gemaakt.