CBDC IN NIGERIA: TEKORTEN AAN CASH, DEMONSTRATIES EN BLOKKADES
Maar natuurlijk is CBDC wel de vervanging van contant geld. Niet direct, en meteen, maar op termijn zeker: alle gemoedelijke woorden van bijvoorbeeld onze eigen minister van Financiën ten spijt. Dat is namelijk gewoon heel erg logisch en de gang van zaken in Nigeria laat zien hoe het in de praktijk in zijn werk gaat.
Het West-Afrikaanse land was er vroeg bij, met de invoering van CBDC. In oktober 2021 kondigde de president de komt van de digitale naira, of enaira aan. Nigeria heeft een economie van ruim 1,2 biljoen euro, op een bevolking van 225 miljoen zielen. De hoeveelheid cash bedraagt 1,4 biljoen naira, een daling van van zestig procent in slechts een maand; de Nigeriaanse centrale bank is zichtbaar aan het hervormen geslagen. Voor een euro krijgt u net geen 489 naira.
Om CBDC te laten werken, moeten mensen inloggen op een systeem van de centrale bank. In de EU bestaat er daarom eenzelfde discussie over digitale identiteit, want ook de ECB wil CBDC invoeren. In Nederland was de Kamer tegen een Europees inlogsysteem met een Europees BSN, maar die bezwaren werden terzijde geschoven. Voor grote geopolitieke ambities moeten basale rechten en zelfs de grondwet soms buigen, zo blijkt. In Nigeria functioneert het systeem al in zijn geheel, maar er is een kink in de kabel. De gemiddelde burger vertrouwt het niet en blijft cash gebruiken. Na een jaar heeft slechts een half procent van de Nigerianen ook echt de CBDC-app op de telefoon staan. De centrale bank reageerde resoluut: dan worden grote coupures uitgefaseerd, er komt een maximum aan wat een doorsnee Nigeriaan mag opnemen (43 euro, omgerekend) en de hoeveelheid chartaal geld wordt met meer dan de helft ingekrompen. Als de Nigeriaan niet aan CBDC wil, moet hij maar een beetje gedwongen worden.
Dat resulteerde in rellen. De drukke snelweg met buurland Benin is geblokkeerd, pinautomaten worden opengebroken en banken bestormd. Mensen willen bij hun geld kunnen en moeten daarom uren in de rij staan, tot ze het niet meer pikken. We blijven de ontwikkelen in deze gigantische Afrikaanse republiek op de voet volgen maar een ding is nu al duidelijk; CBDC invoeren gaat gepaard met het verdwijnen van cash, daar kon u op deze site al meer over lezen. Maar waarom is dat zo logisch?
Ten eerste is er de ‘zero-lower bound’ met betrekking tot ‘monetary policy transmission’. Als rente negatief is, en de trend van de lange termijn laat zien dat dat het nieuwe normaal is, dan zit de centrale bank met een probleem. Een renteverlaging om de economie te stimuleren wordt dan uitgerold, terwijl die rente al negatief was. Hij gaat dan van een half procent negatief naar twee procent negatief, bijvoorbeeld. Die stap moet het aantrekkelijker maken voor consumenten om hun spaargeld uit te geven, waarmee de centrale bank de effectieve vraag in de economie aanjaagt. Bij negatieve rente kunnen die consumenten echter besluiten te pinnen, waardoor de opzet mislukt. Voor een centrale is een wereld zonder cash daarom een stuk aantrekkelijker.
Daarnaast is de omvang van de centrale bank van invloed op de economie. Contanten staan op de balans van de bank, bij de schulden. Het geld dat de centrale bank uitgeeft, het papier van de biljetten, is en blijft altijd van de centrale bank. Tegenover die biljetten staan bezittingen, in de praktijk vooral obligaties van overheden. Daardoor verstoort de centrale bank de prijsvorming van die stukken en dat zorgt volgens documentatie van DNB voor ‘sociale kosten’. Als een centrale bank de hoeveelheid cash gelijk houdt en intussen ook nog eens CBDC invoert, dan groeit de hoeveelheid geld in de samenleving. Als de centrale bank dat wil vermijden, dan moet de optelsom van de fysieke en digitale euro’s, of andere munten, gelijk blijven.
Dat zal het meest waarschijnlijke scenario voor de invoering van CBDC zijn. Cash verdwijnt niet ineens hard, het gaat in stapjes. Elke keer als er biljetten worden ingenomen en vernietigd, kan er voor dat bedrag CBDC worden geschapen. Maar dan is CBDC wel de letterlijke vervanger van cash, al wordt die mogelijkheid nog in de complothoek geduwd. De gebeurtenissen in Nigeria bieden evenwel een venster op de toekomst in de EU, want die gaat Nigeria achterna met het doordrukken van een digitaal project waar burgers niet om vroegen.
Kijk hier naar de inhoudelijke CBDC-podcast bij Holland Gold met Paul Buitink en Bert Slagter. Mijn werk ondersteunen? Kijk op BackMe ontdek een nieuw universum.
Bronnen:
https://twitter.com/ClearViewTV_/status/1625917472309117171
https://twitter.com/Observers/status/1626942862402416641
https://www.cbn.gov.ng/Out/2022/CCD/RevisedCashWithdrawal.pdf
https://www.emerce.nl/nieuws/nigeria-beperkt-geldopnames-om-gebruik-enaira-stimuleren