DE SUGAR DADDY VAN DE BLAUWE MOSKEE IS BLUT (DAAROM VERSTERKTE OPROEP TOT GEBED?)

Yassin, Yassin, mogen we je cijfertjes eens zien? Nee? Dat is begrijpelijk, die zijn niet zo best. Dan ga je natuurlijk wel om aandacht schreeuwen, vrij letterlijk, vanaf de dak van de Blauwe Moskee in Amsterdam. Nu maar hopen dat de miljoenen aan gratis geld uit Koeweit en Qater weer terugkeren. Dat is niet waarschijnlijk, dus kun je de buurt net zo goed met rust laten.

Amsterdam is boos. Tenminste, het deel van de bevolking dat op Twitter zit zeker. De Blauwe Moskee gaat volgens AT5 met luidsprekers de gelovigen oproepen tot het gebed, dat deed de dienstdoende imam Yassin Elfourkani eerst niet zo. Het misstaat een beetje in het seculiere Nederland. Valt dit onder godsdienstvrijheid of hebben we hier te maken met een doelbewuste provocatie? Het lijkt op het laatste. In deze discussie is het noodzakelijk om onderscheid te maken tussen lokale gelovigen en buitenlandse partijen die op slinkse wijze deze mensen willen indoctrineren.

Sinds de eeuwwisseling krijgt Nederland de ene na de andere enorme, glimmende moskee. In andere landen, tot Zuid-Afrika aan toe, is dit effect ook zichtbaar. Het is niet zo dat lokale moslims allemaal de loterij gewonnen en besluiten samen nieuwe gebedshuizen te bouwen. De financiering wordt geregeld door de regimes in de Perzische Golf. Bahrein, Koeweit, Qatar, allemaal steken ze oliegeld in een moskee waar de lokale moslimsgemeenschap geen behoefte aan heeft. Anders was er geen buitenlands geld nodig geweest. Het Parool noemde in 2013 al dat de Blauwe Moskee bestuursleden heeft die geld ontvangen uit Koeweit. In 2013 krijgen ze ruzie, als het geld uit Koeweit kennelijk ook voor etentjes wordt gebruikt. Het AD schrijft daar een artikel over maar rectificeert het half.

Koeweit en Qatar financieren Europese moskeëen en anderen 'culturele instellingen' via Europe Trust. De Nederlandse tak had de genoemde Elfourkani dan ook als bestuurslid.

Europe Trust Nederland is verbonden met een Britse vennootschap, Europe Trust in Markfield. Deze roept gelovigen op om te doneren via 'locked dedications'. In het Arabisch heet dit 'Waqf' en het houdt in dat een donatie van duurzame aard moet zijn. De ontvanger van de subsidie kan dan langdurig zendingswerk verrichten. Uit de boekhouding van de Britse vennootschap mogen we opmaken dat er nauwelijks tot geen Europese donoren zijn. Bijna al het geld komt uit Koeweit en Qatar, zien we straks. Als die er plotseling geen zin meer in hebben, dan komt de ontvanger van de 'Waqf' in de problemen en dat is wat er nu speelt. Daarom is de conclusie gerechtvaardigd, dat de enorme gebedshuizen die in Europese steden opduiken, het geesteskind zijn van een paar dictators uit de Perzische Golf. Lokale gelovigen dragen nauwelijks iets bij.


In 2006 blijkt dat Koeweit een Britse vennootschap heeft overgenomen, die eerder 'dormant' was: een brievenbusbedrijf zonder duidelijke doelstelling. Na een storting van £ 3,6 miljoen is dat wel even anders. Nu moet de vooruitgang van de islam worden bevordert, lezen we. Er is overigens voor een vennootschap en geen stichting gekozen, omdat een vennootschap die een algemeen nut beoogt, onder Brits recht vrijgesteld is van belasting.


Volgens de jaarrekeningen van het Britse Europe Trust is in totaal voor meer dan £ 8 miljoen aan vastgoed gekocht. Het grootste deel is in het VK te vinden. Dertig procent van het vastgoed is commercieel, de rest heeft een 'mixed motive'.

Een culturele instelling kan bijvoorbeeld een moskee of een islamitische school herbergen, die kosten vallen onder liefdadigheid of 'charities'. Het centrum kan ook activiteiten ontwikkelen die wel winst opleveren, die vallen onder 'investment income', net als de winst op de vastgoedbeleggingen die puur commercieel zijn. Europe Trust ontvangt ook middelen uit donaties. In 2012 zien we dat er £ 176 duizend afkomstig is uit 'investment income'. Verder heeft (waarschijnlijk) een enkele donateur £ 3 duizend overgeboekt en komt het veertigvoudige van dit bedrag uit Koeweit en Qatar. Soms komt er ook geld binnen uit 'social reform', wat dat ook moge zijn.

Met dat geld worden de grootste kostenposten gedekt. Dit zijn 'raising funds', wat neerkomt op het voeren van een organisatie die in West-Europa zelf donaties kan binnenhalen. Dat, in combinatie met de aanwezigheid van 'investment income', doet vermoeden dat de financiers uit Koeweit en Qatar willen dat Europe Trust zelf ooit de broek kan ophouden. Ze moeten dus zelf voldoende ophalen om 'charitables' te steunen. In Nederland valt de Universiteit Leiden daar ook onder.


Uit het kasstroomoverzicht mogen we opmaken dat Koeweit en Qatar de kas van Europe Trust op nog twee manieren spekken. Als er een nieuwe moskee gebouwd moet worden, in Duitsland bijvoorbeeld, dan krijgt Europe Trust daarvoor de nodige miljoenen.


Het vastgoed wordt dan ingebracht in de vennootschap, tegenover het eigen vermogen. Het is dan geen gift die via de resultatenrekening loopt, in tegenstelling tot donaties. In dat geval zien we het balanstotaal dat wordt doorgegeven naar een volgend boekjaar ('carried forward') dan ook een sprong maken. Merk op dat er na 2014 geen nieuwe, grote projecten meer gefinanierd zijn op deze manier. Kennelijk hebben de Golfstaten er geen trek meer in.

Uit het kasstroomoverzicht blijkt ook dat er wel eens een post 'overige inkomsten' is. Het kan dan om twee miljoen in een enkel jaar gaan, een mysterieuze geldschieter wil Europe Trust helpen de islam in Europa te verspreiden. Deze overige inkomsten verdwijnen ook na 2014. In een bepaald jaar moeten de inkomsten en de uitgaven elkaar al met al in evenwicht houden en als dat niet lukt, zijn er de oliedollars van de Golfstaten. Na 2014 zijn die niet langer bereid eventuele tekorten te dekken en dan komt Europe Trust in de problemen.

In een typisch jaar vallen er twee dingen op. Ten eerste is Europe Trust zeer ondoelmatig. De kosten van het voeren van de organisatie (de groene staaf) is steeds veel te hoog, gegeven de paarse giften aan culturele activiteiten. Vergelijk het met een Nederlands goed doel als Pink Ribbon, dat veel meer geld uitgeeft aan salarissen en feesten dan aan het hoofddoel. Die kosten worden vervolgens in bijna geen enkel jaar gedekt door de inkomsten uit investeringen. Geen probleem, de regeringen van Koeweit en Qatar dekken het verschil maar in 2014 komt daar abrupt een einde aan. Europe Trust begint verlies te maken en de bodem van de schatkist wordt pijnlijk zichtbaar. Er staat in 2017 nog maar £ 9 duizend op de rekening.

Dat cijfer is dramatisch, omdat het een daling van negentig procent ten opzichte van het jaar ervoor is. Dat is kenmerkend voor een organisatie die zwaar in problemen zit. Er wordt wat gesneden in de uitgaven, dusdanig dat er net niet niks in de kas te vinden is. De kasstromen en verliezen lopen verder niet precies gelijk op. Het gebeurt ook dat er een verlies genomen moet worden op het aangekochte vastgoed, een 'loss on investment asset'. Dat is het gevolg van de te dure aanschaf van een moskee of cultureel centrum, iets dat later door de accountant wordt opgemerkt: nog een bewijs van wanbeleid of erger, want in tijden van QE een pand kopen dat meteen in waarde daalt is echt een prestatie.


In 2014 springt de balans van Europe Trust nog een laatste keer omhoog, als Koeweit en Qatar geld storten om een islamitisch centrum in Berlijn te openen. Het banksaldo springt naar een half miljoen pond. In dat jaar moet er voor tachtig procent van dat bedrag aan korte leningen bij Europese banken worden afgelost. Dat is het begin van het einde. Het bestuur van Europe Trust besluit om onduidelijke redenenen de bankleningen te betalen uit de post liquide middelen. Het gevolg is dat er na 2015 bijna geen geld meer op de rekening staat. Intussen maakt Europe Trust verlies, want er komen niet genoeg donaties binnen. Dat maakt het alleen maar erger.


De afschrijvingen op het te duur ingekochte vastgoed en de gebrekkige stroom aan donaties en huurinkomsten maken zelfs dat het balanstotaal licht begint te dalen. De twee Golfstaten hadden het nakende tekort makkelijk kunnen opvangen maar kiezen er doelbewust voor om Europe Trust kapot te laten gaan. Het gaat hier om nare, dictatoriale regimes dus naar de motieven kunnen we enkel gissen. Dat na 2014 de bodem van de schatkist in zicht raakt blijkt wel uit het kasstroomoverzicht en het banksaldo van Europe Trust.

De aangesloten 'culturele projecten' zullen nu geconfronteerd worden met lagere subsidies en hogere huren. Dat geldt ook voor de Blauwe Moskee, dus die zal iets moeten doen om weer geliefd te worden bij de voormalige broodheren in Koeweit en Qatar. Hun doel is het promoten van de islam, dus misschien is een luidruchtige oproep tot gebed in een stad die daar niet om vraagt een idee.

Zoals eerder genoemd, raakte Elforkani eerder in opspraak vanwege zijn uitgaven. In België en Duitsland zijn er ook problemen rondom de projecten van Europe Trust te melden. Het is goed mogelijk dat Koeweit en Qatar er sindsdien geen zin meer in hebben. Dat ze Europe Trust (en daarmee de Blauwe Moskee) afknijpen blijkt simpelweg uit de boekhouding, waarom ze dat doen is niet te zeggen. Ik zal het de regeringen voorleggen, maar de ervaringen uit het verleden leren dat het een vrij zinloze excercitie is. Maar dan hebben we het maar geprobeerd.

Elforkani zelf stuurt zijn factuurtjes vanuit Vizea BV. Deze vennootschap rapporteert niet of veel te laat. In 2012 staat er voor € 20 duizend euro aan contanten op de balans.

Dan weet het AD het nieuws te brengen dat Justitie in Koeweit het kennelijk niet vertrouwt. Daarna volgen er geen jaarrekeningen meer. In 2017 neemt hij een partner in de arm die een enkele dag ingeschreven staat als bestuurder. Uit de laatste jaarrekening van Elforkani blijkt dat hij over nog maar € 7 duizend aan contanten in zijn bv beschikt.

Andere jaarrekeningen heeft hij helaas niet beschikbaar gesteld. Tegenover dat magere bedrag heeft Elforkani wel een kwart miljoen aan schulden, een bedrag dat een groeiende trend lijkt te kennen. Vroeger was geld geen probleem, toen kwamen de broodheren uit de Golf wel met de benodigde middelen over de brug. Vooral Qatar is rijk. Het heeft een inkomen van $ 60 duizend per inwoner en een handelsoverschot van 50 miljard. Dat is een derde van het nationaal inkomen, een ongekend hoge score. Nederland, een land dat doelbewust lonen laag houdt om veel te kunnen exporteren, komt niet eens aan een derde van die score. Qatar zit op een berg olie en heeft geld als water. In eerdere jaren strooide Qatar met miljoenen naar de Europe Trust en daarmee de Blauwe Moskee maar die tijden zijn voorbij.

Men zou het als een progressieve daad van tolerantie kunnen zien, toestaan dat een moskee steeds zichtbaarder wordt in de wijk. Dat is een drogreden. De moskee die pleit voor een luidruchtige oproep tot gebed, is gefinancierd door twee brute regimes die een slechte staat van dienst kennen als het om mensenrechten gaat. Het is een vorm van tolerantie in een enkele richting en dat was precies de doelstelling van de regeringen van Koeweit en Qatar. Het is niet zo dat ze in ruil voor een oproep tot gebed in Amsterdam, in hun eigen hoofdsteden synagoges of homo-sauna's zullen toestaan. De persoon die pleit voor een versterkte oproep tot gebed heeft ook nog eens zichtbaar een geschil met zijn financiers en dat geeft hem een prikkel om zich te profileren als een trouwe volger van de principes van de sharia. Eigenlijk is het ongehoord dat buitenlandse financiers zich bemoeien met een morele discussie in Nederland.