EUROPESE RENTES STIJGEN ANGSTWEKKEND HARD, DUIDEN OP NIEUWE EUROCRISIS
Yield. Niet iets voor een feestje, maar belangrijk is het wel. Yield is de rente op de tweedehandsmarkt voor leningen en die explodeert op dit moment, waar het staatsschulden betreft. De bizarre pijplijnplof van vandaag duwde die rentes nog verder omhoog en nu is jaren van pijn door ‘tijdelijk’ ECB-beleid voor niets geweest - kijk eens naar de grafiek van Italië.
Eerst een poging om ‘yield’ op het netvlies te krijgen, mocht u niet dagelijks met financiële markten bezig zijn. Stel eens dat u duizend piek bezit en die wilt u uitlenen aan de Italiaanse overheid. U maakt een papiertje waarop staat dat u over tien jaar uw geld terugkrijgt van de regering in Rome, zo’n stukje papier is een obligatie - in dit geval met een hoofdsom van die duizend euro. De afgesproken rente bedraagt veertig euro per jaar, komen de partijen overeen. Dat delen door de hoofdsom is vier procent, u krijgt dus deze rente. Dan leest u slecht nieuws over de fiscale situatie van Rome, of er breekt een pandemie uit. U twijfelt of u uw hoofdsom ooit nog terugkrijgt, dus in paniek verkoopt u het stuk papier voor vijfhonderd euro aan uw Laotiaanse buurvrouw - tegen de helft van de hoofdsom dus.
De koers van de obligatie is nu met de helft gezakt, dat is niet best. U hebt vijfhonderd euro verloren. Maar voor Italië is dit rampzalig. De obligatie die u hebt gedumpt, kent nu een prijs van vijfhonderd euro bij een rente van acht procent. Immers, de vertrouwde rente van veertig euro delen door de nieuwe hoofdsom geeft die rente. Als Italië nieuwe obligaties wil verkopen, in ruil voor een beloofde rente van veertig euro per jaar, dan zullen beleggers voortaan geen duizend euro maar slechts de helft willen neerleggen. Geld lenen wordt voor Italië nu twee keer zo duur. ‘Vroeger’ kregen ze tijdelijk de beschikking over duizend euro in ruil voor een rente van veertig euro, nu is dat slechts vijfhonderd. Bij een halvering van de koers van een obligatie op de tweedehandsmarkt, verdubbelt de rente op nieuwe leningen. Andere percentages kunnen natuurlijk ook gekozen worden, het gaat hier om het principe.
Als er toch duizend euro geleend moet worden om salarissen van ambtenaren te betalen of andere gaten in de begroting te dichten dan gaat dat voor het dubbele tarief. Italië moet bij elke volgende lening de dubbele rente betalen. Ook als er vandaag, morgen, of de rest van de maand geen nieuwe Italiaanse staatsschuld wordt uitgegeven dan is dit voor Italië akelig. Alle volgende schuld moet dan tegen het nieuwe tarief worden afgesloten. Italië kan dan enkel geld lenen om rente te betalen en als je daar bent aangekomen mag je een bedrijf of land technisch failliet noemen.
Dan komt de ECB. In de zomer van 2012 belooft president Mario Draghi om ‘alles te doen wat nodig is’ om de euro te redden. Maar de ECB was al bezig om grote hoeveelheden obligaties op te kopen om de eurocrisis te dempen. Dat kan door de tweedehandsmarkt te sturen. Stel dat u in paniek raakt en uw Laotiaanse buurvrouw staat op de stoep om uw belegging voor de helft op te kopen. Net op dat moment komt Mario Draghi langs en hij biedt de gebruikelijke duizend euro; dan verkoopt u uw stukken natuurlijk aan hem. Nu blijft het normaal om bij Italiaans schuldpapier een rente van vier procent te verwachten en geen acht. Nieuwe leningen kunnen tegen het lage tarief worden afgesloten en dat houdt de staatsschuld van Italië beheersbaar - voorlopig tenminste.
De ECB koopt zelf oude obligaties op om een hoge prijs in stand te houden. Daarmee blijft de rente voor de desbetreffende overheid laag. Dat effect is zichtbaar, sinds het opkopen dalen de rentes door de hele eurozone en al helemaal in de zwakkere staten als Griekenland en Italië. Het op deze manier scheppen van geld gaat wel ten koste van de koopkracht van de sparende Nederlander. Die kan op een gegeven moment geen huis meer kopen of de energierekening betalen, maar nu is wel de eurozone gered. Mario zei toch dat hij alles zou doen om de euro te redden? Hem kun je op een boodschap sturen.
De balans van de ECB wordt op een gegeven moment net zo groot als de hele economie van de eurozone. Het effect van het opkopen wordt steeds minder zichtbaar, elk mes dat je te vaak ‘tijdelijk’ gebruikt wordt bot. Dat zien we sinds de pandemie. Toen is de geldprinter nog een keer aangezwengeld en nu werkt het niet meer. Ondanks het bezwerende opkopen door de ECB stijgen de rentes alleen maar verder. Dat effect is al zichtbaar sinds vorige zomer, bij het escaleren van de energieproblematiek. Dit speelt al voor de huidige oorlog, dat is niet de enige oorzaak. Heel veel schulden van geholpen landen zijn te hoog om ooit terugbetaald te worden. Dat verklaart de voortdurende paniek bij beleggers - en daarmee de voortdurende noodzaak voor de ECB om het zaakje met kunstmatig opkopen te bezweren.
De balans van de ECB groeit naar de negen biljoen, meer dan het tienvoudige van de omvang van de Nederlandse economie. En natuurlijk veroorzaakt dat kunstmatige beleid inflatie, dat kan niet anders. Maar het was allemaal voor niks, want de rentes stijgen weer - en hard ook. Tijdens de eurocrisis lagen de rentes in alle eurolanden (en voor de vergelijking Zwitserland) op een onhoudbaar hoog niveau. Het gekunstel van Draghi en zijn opvolger werkte, dat is zichtbaar in de rentegrafieken. En nu stijgen de rentes naar niveaus die sinds de eurocrisis niet meer gezien zijn, ook in Nederland. Beleggers raken duidelijk in paniek. Daarom, alles was voor niets. Daar gaan we het de komende dagen eens over hebben. Hieronder de langjarige yields op een lening van tien jaar van enkele landen, met dank aan Trading Economics. Ik ben niet thuis, anders had ik mooiere grafieken gemaakt maar u begrijpt waar het heengaat.
Mijn werk helpen ondersteunen kan via BackMe, borrel gezellig en inhoudelijk mee, zonder rente.
