FRITS HUFFNAGEL ACHTERVOLGD DOOR € 60.764.073,00 AAN SUBSIDIEGELD: DAT GAAT HEM DE KOP KOSTEN

Figuurlijk dan. Waar gaat dit over? De VVD’er sprak zich recentelijk uit tegen het toelaten van meer vluchtelingen, dit naar aanleiding van het besluit van Turkije om de EU letterlijk te overspoelen met mensen. Erdogan wil meer geld en steun bij zijn oorlog tegen het Syrische regeringsleger. Volgens Huffnagel moeten migranten en vluchtelingen die nu in Turkije zitten daar toch vooral blijven, omdat ze volgens hem geen kans maken op een succesvolle asielprocedure.

Dat kwam hem op een boze brief te staan van 95 organisaties, die eisen dat hij opstapt als organisator van de Gay Pride in Amsterdam. Het lijken twee losstaande zaken, asiel en de Gay Pride maar zo zien die organisaties het niet. Ze verwachten dat ‘…Stichting Pride Amsterdam haar voorzitter laat aftreden en gaat werken aan een inclusiever bestuur waarin racisme, xenofobie en islamofobie pertinent geen plaats hebben’.

Een oorlog tegen straatnamen, verplichte vrouwenquota en campagnes tegen de loonkloof die gebouwd zijn op verkeerde argumenten: het heeft er alles van weg dat progressieve actiegroepen steeds machtiger worden en zich regelmatiger mengen in het publieke debat. Dat is hartstikke mooi, Nederland is een vrij land. Maar waar komt die toegenomen slagkracht vandaan? Is er steeds meer intrinsieke aandacht bij de gemiddelde Nederlander voor gender-gerelateerde onderwerpen? Krijgen dit soort organisaties meer donaties of is het een kwestie van subsidie? Uit een analyse van de jaarrekeningen van de 95 organisaties blijkt het laatste. De hele lijst is hier te vinden.

Wat meteen gezegd mag worden is dat het geen 95 aparte organisaties zijn. Zo heeft de landelijke partij BIJ1 zich bij het initiatief gevoegd, maar de afdeling in Utrecht ook. TransMotion organiseert Transcreen, een filmfestival over de problematiek waar transgenders mee te kampen hebben en die zijn afzonderlijk als ondertekenaar geregistreerd. Kick Out Zwarte Piet en Stop Blackface zijn ook duidelijk aan elkaar verbonden. Mama Cash krijgt subsidie en deelt de eigen inkomsten onder meer met Stichting Stem op een Vrouw, dus deze betaling is maar een keer meegenomen in de berekening. Er zijn dus allemaal kruisverbanden. Stichtingen die een ANBI-status hebben en subsidie krijgen moeten een volledige jaarrekening publiceren. TNI en Hello gorgeous zijn niet volledig transparant. De eerste partij krijgt voor de periode van 2016 tot 2020 een totaalbedrag van 10.586.519, zonder opgegeven verdeling per jaar. Ik neem aan dat de subsidie in vier gelijke delen komt. Ook is er een subsidie van de EU in die periode van 4 miljoen en Nederland draagt daar ook weer in bij. De tweede heeft de jaarrekening zonder opgaaf van reden van de website gehaald.

Andere clubs, zoals Marokkaanse Vrouwen Vereniging Nederland, bestaan uit vrijwilligers en ontvangen geen structurele subsidie. Er zitten ook magazines en horecagelegenheden bij, zoals Nix, maar ook buitenlandse platforms en individuen, onder meer uit het VK en de VS. Die zullen vast geen subsidie krijgen. Ook zijn er praatgroepen als organisatie aangemerkt. Als we alle partijen en individuen die niet bewezen direct Nederlandse subsidie ontvangen wegstrepen, dan blijft deze wat bescheidener lijst over.

We verdelen de inkomsten in twee delen. Geel is de overheidssubsidie, meestal van het Ministerie van Buitenlandse Zaken: collega Syp Wynia wond zich daar al eerder op. Het groene deel betreft de rest: alles wat niet van de overheid komt. De grootste bijdragers zijn de Postcode Loterij, Open Society Foundation en de Bill and Melinda Gates Foundation. Het totaal staat rechts.

Er zijn twee verschijnselen die in het oog springen. Deze clubs hebben niet zelden verwaarloosbare inkomsten uit de eigen achterban. Zonder subsidie had Nederland bijvoorbeeld geen COC zoals we die nu kennen. Verder verslechtert die verhouding met de tijd. Op een gegeven moment mogen we ons afvragen wie deze instellingen nu echt vertegenwoordigen. Als subsidie-afhankelijk vehikel hebben ze geen connectie met de achterban meer nodig, Buitenlandse Zaken lapt wel.

Het COC ziet de jaarlijkse subsidie in het laatste bekende boekjaar (2018) bijvoorbeeld stijgen van 6,9 miljoen naar 9,4 miljoen per jaar. De inkomsten van particuliere donateurs bedraagt slechts 230 duizend euro, een schamele paar procent van het totaal. De directeur van het COC, K. van Dijk, verdient meer dan een ton per jaar. Dat is alleen maar mogelijk dankzij subsidie. Uit de begroting van 2019 blijkt dat de bijdrage van het publiek aan het COC naar een procent van het totaal zal dalen, niet eens genoeg om Van Dijk van zijn gage te voorzien. Dan zal 97 procent van de inkomsten uit subsidie bestaan.

Het COC ziet de jaarlijkse subsidie in het laatste bekende boekjaar (2018) bijvoorbeeld stijgen van 6,9 miljoen naar 9,4 miljoen per jaar. De inkomsten van particuliere donateurs bedraagt slechts 230 duizend euro, een schamele paar procent van het totaal. De directeur van het COC, K. van Dijk, verdient meer dan een ton per jaar. Dat is alleen maar mogelijk dankzij subsidie. Uit de begroting van 2019 blijkt dat de bijdrage van het publiek aan het COC naar een procent van het totaal zal dalen, niet eens genoeg om Van Dijk van zijn gage te voorzien. Dan zal 97 procent van de inkomsten uit subsidie bestaan.

Verder verslechtert die score met de tijd. Deze selectie van instellingen ziet de totale inkomsten stijgen van 86,7 naar 87,88 miljoen euro, van 2017 op 2018. Tegelijkertijd dalen de publieksinkomsten van 31,3 naar 27,1 miljoen in diezelfde periode. De overheid heeft dat gat meer dan gecompenseerd, want ten opzichte van 2017 stegen de subsidies met tien procent naar 60,8 miljoen. De daling is voor een groot deel te verklaren door veranderend beleid bij de Postcode Loterij. Die besloot de jaarlijkse bijdrage aan ontwikkelingsorganisatie HIVOS te halveren naar ruim vier miljoen. Enkele overheden hebben die daling samen voor de helft gecompenseerd.

In de regel hebben deze organisaties dalende publieksinkomsten. Niet zelden zijn de inkomsten uit collectes maar een schamel percentage van het subsidie geweld. Dan ligt het risico van willekeur op de loer. Waarom moet Buitenlandse Zaken de ene organisatie die zich activistisch opstelt op het gebied van gender meer geven dan een andere? Wynia noemde al dat dat best een debatje waard is .

De macht van de NGO’s neemt zichtbaar toe, dankzij al die subsidie. Ze hebben het op Huffnagel voorzien, dus de kans dat we hem deze zomer feestend in de grachten zien is best klein.