JOHAN VOLLENBROEK IS NIET DIE ONBAATZUCHTIGE BLOEMENBESCHERMER TEGEN STIKSTOF
Stikstofcrisis. Als je het zo noemt, zou je bijna denken dat er acuut mensen instorten door het inademen van een chemische substantie met een akelige naam. Niets is minder waar. De ‘stikstofcrisis’ gaat niet over stikstof zelf maar over verbindingen met stikstof, zoals de stikstofoxiden. Die verbindingen ontstaan bij industriële processen, landbouw en verkeer, stikstof zelf zit gewoon in de lucht die wel elke paar seconden inademen. Dat is al het geval sinds het vormen van de aardse atmosfeer, maar menselijke activiteiten kunnen lokaal voor een toename van de uitstoot van de verbindingen met stikstof zorgen. Op een gegeven moment is er daar te veel van en moeten Westerse landen de uitstoot indammen. Dat wordt zo afgesproken via een Europese richtlijn van dertig jaar geleden en het succes mag er wezen: de boeren weten 68 procent van hun stikstof weg te poetsen en ook de industrie draagt absoluut zijn steentje bij. Het CBS registreert de enorme milieuwinst nauwkeurig, er is helemaal geen sprake van een ‘natuur die omvalt’, sinds 2019. In dat jaar gebeurt er iets dat op juridisch vlak opmerkelijk is, met scheikunde heeft het allemaal niets te maken.
Het vervelende aan stikstof (in het huidige gebruik scheikundig gezien dus een dubieuze term) is dat het vrijkomt bij processen die essentieel zijn voor de moderne mens, om het zo maar te zeggen. Eten, wonen, bewegen, je bent er al. Wat is dan de stikstofcrisis? Door het economisch herstel na de Oorlog nam de uitstoot dusdanig toe, dat ‘stikstof’ zich begon op te stapelen in natuurgebieden. Sommige planten profiteren daarvan, andere juist niet dus per saldo beschadigt de uitstoot de verhoudingen in de natuur. De Europese Economische Gemeenschap (EEG), de zeer succesvolle voorloper van de te ambitieuze EU, kwam met de habitatrichtlijn, nummer 92/43. Vanaf 1992 zou elke economische activiteit, zoals een nieuwbouwproject, beoordeeld moeten worden aan de hand van een stikstofboekhouding. De toename van stikstofuitstoot door het specifieke nieuwbouwplan zou op zijn minst elders gecompenseerd moeten worden. Per saldo moet er zo een daling worden gerealiseerd. Deze methodiek geeft lidstaten de ruimte om in samenspraak met betrokken bouwers, boeren, bedrijven en wetenschappers milieuwinst te boeken. Ondernemers hoeven niet meteen hun zaak te sluiten maar krijgen de kans te innoveren, met het milieu als grote winnaar bij een zeer beperkte economische schade.
In 2009 zit Nederland in een recessie vanwege de kredietcrisis. De regering komt met het Programma Aanpak Stikstof (PAS), een manier om te kunnen blijven bouwen zonder te veel stikstof uit te stoten. Het PAS is een invulling van artikel 6 van de Europese habitatrichtlijn, die stelt dat uitstoot gecompenseerd moet worden. Als dat niet zou kunnen, dan zou elke toekomstige economische activiteit (zoals het bouwen van een nieuw huis) immers direct stilgelegd moeten worden, met immense economische schade. Het PAS voorziet in milieuwinst in Nederland door onder meer natuurgebieden op te ruimen en te versterken, zodat er elders doorgebouwd kan worden. Er is immers sprake van een recessie en woningnood. Stikstof is een kopzorg, maar je kunt mensen niet warm krijgen voor het milieu, de bloemen, de kevers en de herten in de duinen als ze zonder werk onder een brug moeten slapen. Dankzij het PAS kan de vergunningverlening voor nieuwbouwwoningen doorgang vinden. De bouwvakkers hebben werk en ze leveren het ene na het andere woonhuis op. Intussen innoveren boeren en bedrijven door, waardoor de stikstofuitstoot spectaculair blijft dalen. Overal in Nederland zien we gelukkige snoeten met glimlach erop, ook bij de kevers en de herten.
Dan komt Johan Vollenbroek, die op het adres van zijn commerciële adviesbureau een ideële corporatie inschrijft. Dat lijken twee onafhankelijke vehikels te zijn, een bureau voor milieuadvies en een lieve stichting voor het algemeen belang. De BV (met bijbehorende eenmanszaak) zorgt ervoor dat Vollenbroek, de beroepsactivist, de schoorsteen kan laten roken met advies op het gebied van stikstof. Op enige afstand staat de coöperatie voor het algemene belang, die rechtszaken voert tegen bedrijven en boeren die stikstof uitstoten. Zoals Syp Wynia aantoonde, ziet kredietbeoordelaar D&B alleen geen verschil in het commerciële Vollenbroek Milieuadvies en coöperatie Mobilization for the Environment (MOB). Ze zitten op hetzelfde adres, hebben hetzelfde bestuur en (deels) dezelfde belanghebbenden, gebruiken dezelfde website en sturen zelfs met hetzelfde briefpapier factuurtjes uit, naar bijvoorbeeld overheidsinstanties.
Vollenbroek kan je dus een proces aandoen, namens MOB, met als bestuurder Johan Vollenbroek, als je niet snel genoeg je stikstofuitstoot terugbrengt. Hoe je dat kunt doen, daar helpt Vollenbroek Milieuadvies BV je graag bij, van Johan Vollenbroek, beide vehikels staan ingeschreven op het huisadres van ene Johan Vollenbroek. Dat klinkt op zijn minst als belangenverstrengeling. De stikstofcrisis breekt in Nederland uit, als de Europese rechter oordeelt dat het PAS een interpretatie is van de genoemde Europese richtlijn, artikel 6, die niet door de beugel kan. Er ontstaat pas ‘stikstofruimte’ als de uitstoot in de buurt van een natuurgebiedje daalt waar ook de nieuwe uitstoot zal plaatsvinden, door bijvoorbeeld een beoogd nieuwbouwproject. Een overheid kan niet een duingebied opruimen en alvast ergens anders een snelweg aanleggen of een boer een nieuwe kippenstal laten bouwen.
Het was MOB die een paar specifieke vergunningsaanvragen aan de Europese rechter voorlegde. Het gaat dan om een willekeurige boer die een iets groter stal wil en daar netjes, volgens het PAS, de daarvoor geldende procedures heeft gevolgd. Daarbij stapelde Vollenbroek dus procedure op procedure, want de provincies die in eerste instantie de vergunningen goedkeurde volgden ook maar de geldende regels. De Europese rechter oordeelt uiteindelijk dat er een streep moest door die specifieke vergunningen, omdat die wel volgens het PAS waren aangevraagd maar dat PAS zelf was bij nader inzien niet in overeenstemming was met Europees recht. Als je die redenering volgt, kun je daarna elke vergunning die volgens het PAS is afgegeven wel afschieten, inclusief allemaal nieuwbouwprojecten. Zo is de stikstofcrisis geboren. MOB had de beschikking over grote sommen geld om procedure op procedure te stapelen, tegen willekeurige boeren, totdat de Europese rechter er aan te pas kwam. Het is dus een uitgelokte crisis.
Waarom kan MOB zich tot de Europese rechter in Luxemburg wenden voor een vergunning die een Nederlandse provincie aan een lokale ondernemer geeft? Vollenbroek is toch helemaal geen betrokkene? In Nederland kan een partij claimen namens het algemeen belang te handelen. Als een milieuclub op geen enkele wijze een belang heeft bij een bepaalde vergunningsprocedure, kan deze toch inspraak claimen wegens het ‘algemene’ belang. Als niemand voor de bloemetjes opkomt die volgens een dubieus rekenmodel heel misschien last hebben vanwege de stikstofuitstoot van een bepaald bouwproject, dan kan MOB ongevraagd voor dat algemene belang in de bres springen. Deze interpretatie van het algemeen belang betekent dat er wel nieuwbouwprojecten op slot gaan, waardoor er meer daklozen komen. Beroepsactivisten kunnen buiten de geldende democratische procedures om dergelijke afwegingen maken in deze, dat is het gevolg van het inroepen van ‘algemeen belang’.
Stichting Agrifacts, die eerder onderzoek deed naar Vollenbroek, ontdekte dat hij 155.454 euro heeft gefactureerd voor advies aan de Friese GGD, terwijl hij later in Friesland in procedures verwikkeld raakte. Vollenbroek noemt dit specifieke onderzoek ‘Trumpiaanse riooljournalistiek’, voor de volledigheid. Hoe dan ook: Johan kan je een factuurtje sturen maar ook een proces aandoen. MOB van Johan Vollenbroek en Vollenbroek Milieuadvies van Johan Vollenbroek zijn te zeer met elkaar verstrengeld om te spreken van twee compleet losstaande vehikels. Het is niet alsof een professionele capoeira-leraar in de avond lessen Japans geeft of de omgeving helpt met het invullen van de aangite inkomstenbelasting. Johan is de stikstofkoning, zowel zakelijk als privé.
Nu mag een mens zich best afvragen hoe MOB zichzelf financiert. Immers, als deze coöperatie in het algemeen belang optreedt, dan heeft dat grote gevolgen voor de Nederlandse samenleving. Het stilleggen van bouwprojecten is marginaal voordelig voor de bloemetjes maar zorgt voor een verhoging van de prijzen van huizen voor starters, iets waar je ze bepaald geen plezier mee doet.
De jaarrekening van MOB laat zien dat het een ‘rechtskundig adviesbureau’ is. Dat is best interessant eigenlijk. Een adviesbureau heeft een concreet zakelijk belang. Daar is niks mis mee, maar daarmee vervalt de claim dat de winkel van Vollenbroek een gebeuren is dat het enkel en alleen voor het maatschappelijk belang doet. MOB doet verder zijn uiterste best om de jaarcijfers zo laat mogelijk in te leveren.
Er is een eigen vermogen van dik zeventienduizend euro. Bij een micro-jaarrekening zegt dat niet extreem veel. Het eigen vermogen is de optelsom van de stand van vorig jaar en de baten en lasten toegerekend aan het huidige jaar. Als er miljoenen binnenkomen die er meteen weer uitgaan, dan kunnen we enkel de eindstand aflezen. Wat is de stand van de BV van Vollenbroek en niet die barmhartige coöperatie?
Vollenbroek heeft dik zeven ton aan liquide middelen en bijna acht ton aan vrije reserves in zijn bv. Dat is natuurlijk een hartstikke fijne pensioenpot. Hier geldt overigens dat de jaarrekening van 2020 niet bekend is gemaakt, waar dat voor MOB wel geldt. Daarmee is Vollenbroek te laat met het inleveren van de cijfers. Mocht die jaarrekening ineens wel opduiken, dan is deze opmerking natuurlijk weer ingetrokken. Hij is in ieder geval niet op tijd gedeponeerd en opvraagbaar gemaakt.
Normaal gesproken gaat het een ander niet bijster veel aan wat een ondernemer in zijn BV aan reserves heeft aangehouden. Maar het activisme van Vollenbroek maakt hem bijna miljonair, op zijn minst. Ook hier geldt dat de winsten voor hem waarschijnlijk groter zijn dan het ingehouden deel, maar dat weten we niet. Het verslaggevingsrecht hecht er belang aan dat een ondernemer laat zien welke reserves er achter zijn gebleven in de vennootschap na het uitkeren van winst. Die reserves bepalen immers hoe gezond een zekere BV is. De winstuitkeringen uit het verleden zijn voor dat doel irrelevant en kunnen een stuk hoger zijn, er valt weinig tot niets over te zeggen.
De vennootschapjes van Vollenbroek zijn wel mooi een kwestie van nationaal belang. Immers, met zijn juridisch getreiter en het stapelen van rechtszaken, heeft hij Nederland in een stikstofcrisis weten te storten. Zonder dit activisme via de rechter zouden heel veel bouwvergunningen niet zijn vertraagd en dat had starters en anderen veel ellende gescheeld. Vollenbroek meet zich echter een woordvoerderschap aan namens iedereen in Nederland, want hij 'handelt namens het algemene belang'. De vennootschappen laten echter zien dat hij er ook zelf een stevig belang bij heeft. Eigenlijk zou het niet meer dan logisch zijn dat er openheid van zaken is over de geldstromen tussen MOB en de BV die de factuurtjes stuurt voor ‘milieu-advies’. De vermeende afwezigheid van geldstromen tussen die vennootschappen vormt namelijk de basis voor de aanname dat Vollenbroek in het algemeen belang handelt.
Eigenlijk is het, gegeven de consequenties van het onderwerp, best bijzonder dat men kan claimen in het algemeen belang te handelen, zonder dat daar bewijs voor is maar de beschikbare documenten naar het tegenovergestelde wijzen. De casus van Vollenbroek laat zien dat hij zich ook kan onttrekken aan zijn publicatieplicht en nog is er niemand die zijn beroep op het algemene belang maar een beetje in twijfel trekt. In theorie zou iemand grote sommen geld van een buitenlandse dictatuur kunnen ontvangen en vervolgens in Nederland ontregelende rechtszaken voeren met een beroep op algemeen belang, allemaal zonder enige transparantie met betrekking tot de vraag of de persoon in kwestie eigenlijk wel zo onafhankelijk is.
Misschien kan een ervaren jurist eens kijken of Vollenbroek niet achteraf alsnog niet-ontvankelijk verklaard kan worden in de rechtszaken waarin hij zichzelf ongevraagd mengde. De huidige stikstofregels zorgen er namelijk voor dat het ene letterlijk pas gebouwd mag worden als het andere is afgebroken. Zo zet je mensen tegen elkaar op, kijk maar naar de schijntegenstelling dat er pas woningen gebouwd kunnen worden als boeren onteigend worden. Dat hoeft niet zo te zijn, de Nederlandse boeren deden al hun stinkende best om milieuvriendelijk te zijn. Ze zijn niet de oorzaak van de huidige patstelling. Dat beeld is veroorzaakt door een man die zegt in het algemeen belang te handelen en en passant bijna miljonair is geworden. Het gevaar van een ontwrichtende tweedeling in de samenleving door dit dossier vraagt om iets meer onderbouwing van onbaatzuchtigheid dan er nu beschikbaar is. En het stikstofdossier is het niet het enige, milieuclubs krijgen zo wel heel veel invloed en daar is geen democratische controle op.
De komende weken ga ik langs meer boekhoudingen van groene Samaritanen. Mijn boek, de Euro Bijbel, vindt u bij Bol.com (ja, ik krijg daar een klein percentage van, niks geheimzinnigs aan). De content over BREIT (vastgoed) en CBDC zitten in de pijplijn. Mijn Europese graafwerk mogelijk maken kan via BackMe. Voorwaarts!
Disclaimer: nu gaat u zich misschien afvragen wie dit stuk dan heeft gekocht. Een magere eenmenszaak hoeft geen jaarrekening te publiceren, want ik heb geen financieringen of andere schulden. In het verleden heb ik veel geschreven over Yoeri en Anatol die op de Zuidas clandestiene roebels witwassen, onder een goedkeurend knikje van onze premier (why), zoek maar op Rostec en anderen. Dat heeft me bijzonder veel last opgeleverd, de nachtelijke anonieme telefoontjes met Slavische kraakstem waren slechs het begin. Daarom mag ik als journalist mijn adresgegevens afschermen, die zijn niet te vinden. Overigens bleken er desondanks mensen te zijn die wilden onderzoeken of ik niet toch door de Russen wordt betaald; wie daar een serieuze poging aan wil wagen help ik met liefde maar dat terzijde. Verder heb ik geen enkel belang bij welk aandeel dan ook, wat ook geldt voor al het overige waardepapier, alle digitale munten, en alle chemische substanties, in de grond, het water en de lucht. Ik doe het dan wel eens onbaatzuchtig, geloof me op mijn blauwe ogen die ik niet heb.
Leeslijst;
Data CBS over NH3 en NOx:
https://opendata.cbs.nl/statline/?dl=6949E#/CBS/nl/dataset/37221/line?ts=1675696344554
https://uitspraken.rechtspraak.nl/#!/details?id=ECLI:NL:RBZWB:2022:4181
https://www.yara.nl/globalassets/persbericht-natuurvergunning.pdf/
https://twitter.com/lucasbergkamp/status/1559931404598841344
https://twitter.com/j_vollenbroek/status/1302506645529006080
https://stichtingagrifacts.nl/friesland-betaalt-e-155-545-aan-mob-voor-behoud-afvalverbrander/
https://ec.europa.eu/environment/nature/legislation/habitatsdirective/index_en.htm
https://www.raadvanstate.nl/actueel/nieuws/@115590/201506170-2-r2/
De vorige artikelen over stikstof op ArnoWellens.EU:
Over de economische impact:
Geen scheikundig maar een juridisch verhaal:
https://arnowellens.eu/article/35179/er-is-helemaal-geen-stikstofcrisis
In 2019 bekend, maar weggehouden bij de verkiezingen:
De lijst met Natura2000-gebieden doet vrij willekeurig aan:
Foto credit: Creative Commons, 'Jackie' - https://www.flickr.com/photos/sis/2678430393