WEHKAMP: EEN CLUB AASGIEREN DIE HET NIET LANG MEER UIT GAAT HOUDEN

Mensenkinderen, moet dat nou meteen zo agressief?

Ja. Wehkamp kwam negatief in het nieuws, toen een journalist van De Volkskrant een maand undercover bij de woekerclub ging werken. Hij kreeg er buikpijn van. Mensen die een lening bij Wehkamp aangaan doen het zichzelf aan, maar er is meer. De rente is belachelijk hoog en staat in geen verhouding tot de kosten van de funding. Het is dan ook het doel van Wehkamp om mensen zoveel mogelijk schulden aan te laten gaan, los van de spulletjes die ze kopen. Die leningen worden namelijk doorverkocht, via een securitisatievehikel, aan een syndicaat van banken. Het gaat hier om dus om predatory lending. En omdat Wehkamp zelf heel veel schulden heeft, om de eigen overname te financieren, maakt het een verlies waardoor Nederland het bedrijf vorig jaar tien miljoen euro moest doneren.

Wacht even, u gaat veel te snel. Wat bedoelt u met securitiseren?

Bij securitiseren betaalt een klant (bijvoorbeeld de koper van een huis) wel rente aan de bank, maar die stort het meteen door naar een ander bedrijf, het special purpose vehicle of SPV. De bank doet dit met een grote groep leenklanten, zodat de SPV een stabiele inkomstenstroom heeft. De SVP bouwt daar beleggingsproducten omheen, die aan investeerders verkocht worden. Uiteindelijk ontvangen die de rente van de leenklant, zonder dat die het doorheeft. Met het geld dat de uitgever van de leningen via de SPV terugkrijgt van de investeerders, kunnen nieuwe leningen worden verstrekt. Wehkamp doet dit ook, maar dan met consumptief krediet.

Het gevaar bestaat dat de investeerders zoveel leningen van de SPV willen kopen, dat deze heel agressief leningen aan consumenten verkoopt, meer dan goed voor ze is. Dat heet predatory lending en dit verschijnsel is een belangrijke oorzaak van de Amerikaanse kredietcrisis. Het gaat dan niet langer om het verkopen van een bepaald goed, zoals een huis of een product van Wehkamp: het verstrekken van zoveel mogelijk krediet tegen een zo hoog mogelijke rente wordt een sport op zich.

Uit de jaarrekening van Wehkamp kunnen we opmaken dat de rente veertien procent bedraagt en dat is ook het wettelijke maximum: als het had gekund, was de rente nog veel hoger geweest. Merkt u overigens op dat Wehkamp het heeft over 'buckets' met mensen die in verschillende gradaties in de penarie zitten, heel respectvol. Het zijn geen klanten die kleren kopen, maar financiële bezittingen die geld opleveren, waar weer beleggingsproducten omheen gebouwd worden.

Leuk verhaal, maar hoe weet u zeker dat Wehkamp die rente zo hoog zet, juist om te securitiseren?

Omdat het met zoveel woorden in de jaarrekening staat. Er is een securitisatieprogramma met een maximale omvang van € 420 miljoen, juist om de leningen mogelijk te maken.

De rente die klanten betalen (veertien procent) is veel te hoog, gegeven de fundingkosten voor Wehkamp zelf. Die bedragen de 'Commercial Paper Rate' plus een opslag. In 2017 kreeg een directielid van Wehkamp een lening van zijn eigen werkgever van $ 2,8 miljoen: de rente erop bedroeg twee procent. Het is redelijk om aan te nemen dat dat de rente is die Wehkamp zelf betaalt over zijn eigen schulden, waar die betrekking hebben op het securitisatieprogramma.


Anders gezegd: Wehkamp had ook kunnen kiezen voor een rente van twee procent, inclusief bijvoorbeeld een opslag voor administratieve lasten. Dat zou veel beter zijn geweest voor de klant. In plaats daarvan kiest Wehkamp ervoor het syndicaat van banken optimaal te laten profiteren, met de hoogste rente die wet nog toestaat. Overigens bedraagt het uitstaande saldo met leningen dat op deze manier is gesecuritiseerd € 296 miljoen.


In 2015 kocht de Britse investeerder Apax Wehkamp van drie Nederlandse miljonairs, aldus Quote. In de jaarrekening staat op pagina 6 en 7 te lezen dat Wehkamp die overname zelf mocht financieren. Het klinkt gek maar het kan natuurlijk gewoon: wie de aandelen in handen heeft kan met de club doen wat hij wil, waaronder leningen aangaan om de eigen overname te financieren.


Alleen is Wehkamp zeer verlieslatend, ook zonder deze extra kosten van acht procent rente op de overnamesom. Als snel werd een lening van ruim € 147 miljoen omgezet in aandelen, dat konden we zien aankomen.

Waarom kon u dat zien aankomen, wat maakt dat u het allemaal zoveel beter weet ineens? Het klinkt wat pedant.

Omdat Wehkamp in de jaren ervoor ook al verlies maakte en niet zo'n beetje ook. Van 2016 tot en met 2018 bedroeg het verlies op de kop af € 100 miljoen.

Door het verlieslatende Wehkamp met een lening van acht procent op de zadelen wordt het alleen maar erger.

Waarom zou een mens dat in Godsnaam doen dan?

Om de fiscus een poot uit te draaien. Door de winsten bij de prooi kunstmatig laag te houden met woekerrente, hoeft die prooi minder of geen belasting over de winst te betalen. Sterker nog, omdat Wehkamp al terminaal ziek was, is het verlies zo groot dat Nederland er vorig jaar € 10 miljoen op moest toeleggen! Wehkamp heeft het in de toelichting op de jaarrekening over 'inkomen uit inkomstenbelasting'. Lekker toch?

Samengevat woekert Wehkamp zich een ongeluk, juist om mensen zoveel mogelijk schulden aan te laten gaan. Deze worden doorverkocht via het recept van Lehman Brothers. De rente had een zevende kunnen zijn van wat het nu is maar Wehkamp zoekt doelbewust het wettelijke maximum op, om de financiers van de SPV te pleasen. De klant staat niet op nummer een bij Wehkamp, die plek is ingenomen door de banken. Omdat Wehkamp is overgenomen door Apax en het die transactie zelf moet financieren maakt het woekerbedrijf nog meer verliezen. Daarom is er sprake van een negatieve vennootschapsbelasting. Klopt dat zo?

Ja. Nederlanders betalen tien miljoen per jaar aan het de Britse Apax, zodat hun kredietfirma hier landgenoten de schulden in ramt.

Is er eigenlijk ook goed nieuws te melden?

Jazeker. Wehkamp maakt een verlies van pak 'm beet € 50 miljoen per jaar. Er is geen reden om aan te nemen dat daar ineens een verbetering in is gekomen. Verliezen opboeken om geen belasting te hoeven betalen is altijd leuk maar Wehkamp maakt het te bont. Er was vorig jaar nog maar € 13 miljoen aan eigen vermogen, dus de woekerclub is zelf door de hoeven gezakt.

Apax zal dus meer kapitaal moeten storten en dat is niet te bedoeling bij een investering. Met wat geluk trekt Apax de stekker eruit en zijn we van Wehkamp af. In september van dit jaar zal er een nieuwe jaarrekening komen en dan weten we hoe Apax de verliezen van dit jaar heeft opgevangen, maar iets anders dan meer kapitaal storten of meer leningen omzetten in waardeloze aandelen zal er niet bij zijn. In elk geval doet de Nederlander er goed aan om zo ver mogelijk bij Wehkamp vandaan te blijven. Jezelf de vernieling in helpen kan veel sneller en makkelijker.